Ĺťarnowski J. Polska niepodlegĹa 1918 1939

[ Pobierz całość w formacie PDF ]

134
Andrzej Ajnenkiel
tworzenia i funkcjonowania rządu, który podlegał nie jednemu, ale dwóm
ośrodkom dyspozycyjnym skupionym wokół prezydenta z jednej, Generalnego
Inspektora Sił Zbrojnych z drugiej strony. 7 Można zaryzykować natomiast
twierdzenie, że przewidziane w kon-^ stytucji uprawnienia izb były
realizowane, więcej zwiększyła się w stosunku do przewidzianej w ustawie
zasadniczej rzeczywista funkcja sejmu. Izby odgrywały istotną rolę w procesie
ustawodawczym. W szczególności jednak stały się one forum, na którym
przejawiały się różnorakie tendencje polityczne, mimo faktu, że wybory aż do
wybuchu wojny w 1939 r. opozycja bojkotowała. Nie było ważniejszego wydarzenia
czy problemu społecznego lub politycznego, który nie znalazłby odbicia w
działalności sejmu czy
wystąpieniu na jego forum.
Na stosunki polityczne, na politykę rządzącego obozu istotny wpływ wywierał
coraz silniejszy w dobie pokryzysowego ożywienia gospodarczego zorganizowany
opór szerokich mas. Robotnicy, pracownicy umysłowi występowali z szerokim
programem akcji rewindykacyjnych. %7łądania rewindykacji gospodarczych, ale
także politycznych uwidaczniały się również z niezwykłą siłą na wsi polskiej.
Najbardziej spektakularnym tego przejawem był wielki strajk chłopski w roku
1937 stanowiący ewenement w dziejach międzywojennej Europy. Wszystkie te
zarysowane jedynie, niezwykle skomplikowane zjawiska powodowały, że w
działalności rządzącego obozu występowały różnorakie tendencje. Przejawem
demokratyzacji istniejących stosunków były nowe wybory do ogniw samorządu
terytorialnego. W ich wyniku, w drugim co do wielkości mieście polskim
Aodzi, została wybrana rada miejska o socjalistycznej większości. Prezydentem
miasta został wybitny działacz socjalistyczny. W wyniku wyborów samorządowych
w wielu ośrodkach miejskich, w wielu gminach władze lokalne przeszły w ręce
ludzi związanych z opozycją. Rządzący obóz publicznie deklarował w celu
pozyskania sobie przynajmniej części opozycji konieczność zmiany niede-
mokratycznej ordynacji wyborczej. Coraz częściej powracał postulat powołania
rządu obejmującego wszystkie działające w kraju ugrupowania polityczne.
Charakterystyczną bowiem cechą stosunków politycznych w naszym państwie w
okresie poprzedzającym wybuch II wojny światowej było to, że działały w nim ~
mimo stwarzanych
Konstytucje II Rzeczypospolitej
135
niejednokrotnie przeszkód ze strony aparatu administracyjnego legalne
wielkie ugrupowania polityczne. W szeregach niezależnego od rządzącego obozu
ruchu związkowego zorganizowana była przeszło połowa robotników. Istniały
wielkie, dysponujące poważnymi wpływami, niezależne organizacje społeczne,
ruch spółdzielczy. Istniała nadal, jakkolwiek cenzurowana, nie podporządkowana
rządzącemu obozowi prasa.
Z możliwości zbiorowego organizowania swego życia politycznego, społecznego,
kulturalno-oświatowego i gospodarczego korzystały również mniejszości
narodowe. Mimo dokonywania przez część rządzącego obozu posunięć
dyskryminujących, mimo antyukraińskich czy antysemickich działań prawicy
posunięcia te spotykały się zresztą niejednokrotnie z protestami czy
przeciwdziałaniami różnych co do swego politycznego i społecznego oblicza
kręgów społeczeństwa polskiego mniejszości narodowe posiadały przez cały
omawiany okres rozbudowane instytucje ogarniające swym zasięgiem wszystkie
dziedziny aktywności społecznej.
Niezwykle trudno zasygnalizować skrótowo inne elementy życia zbiorowego,
wpływające na pozycje obywateli w państwie. Trzeba byłoby wskazać, iż
administracja państwowa i samorządowa, zresztą o kompetencjach znacznie z
natury rzeczy mniej rozbudowanych i skomplikowanych niż obecnie, działała na
ogół sprawnie i wykonywała swe zadania raczej bezstronnie. Zarzucano jej
natomiast, szczególnie na wsi, izolację od miejscowej ludności, pewne wywyż-
szanie się, "pański" stosunek do biedniejszych, mniej wykształconych petentów.
Nie znano natomiast na szeroką skalę łapownictwa, korzystania z bezprawnego
wykorzystywania stanowisk dla bogacenia się kosztem społeczeństwa czy
powierzonego do celów służbowych mienia państwowego bądz samorządowego.
Wiązało się to zresztą z otrzymywaniem przez pracowników państwowych i komu-
nalnych wysokich, w stosunku do zarobków innych grup społecznych, wynagrodzeń,
z trudnościami w uzyskaniu posady, ale zarazem ze stabilizacją w zawodzie, co [ Pobierz całość w formacie PDF ]

Pokrewne