Andrzej_Samson_Moje_dziecko_mnie_nie

[ Pobierz całość w formacie PDF ]

przygłupie stwory, dla których uczenie si� i doSwiadcze-
nie nie maj� �adnego znaczenia. Poniewa�, mniej lub bar-
dziej Swiadomie, zakładamy, �e ich działanie nie podlega
�adnej, a ju� najmniej dorosłej logice b�d�c czymS w
rodzaju ta�ca oszalałego słonia w składzie porcelany. Po-
niewa�, wreszcie, przyjmujemy, �e ka�dy pomysł dziecka
jest niebezpiecznym eksperymentem podejmowanym
przez ryzykanta pozbawionego instynktu samozacho-
wawczego.
S�dy te przynajmniej cz�Sciowo wynikaj� ze wspo-
mnianej ju� przy okazji kryzysu wychowania sprzeczno-
Sci interesów pomi�dzy małymi dzie�mi i rodzicami. Jak
pami�tamy, jedn� z podstawowych potrzeb psychicznych
wczesnego dzieci�stwa jest, zrozumiała z punktu widze-
nia logiki rozwoju, potrzeba stałego poznawania otaczaj�-
cej dziecko rzeczywistoSci i zdobywania nowych do-
Swiadcze�. Rodzice natomiast chcieliby, �eby dziecko
było grzeczne , a tym samym i nade wszystko bezpiecz-
ne. Oczekiwanie wi�c, �e mały chłopiec b�dzie cierpliwie
stał w miejscu, asystuj�c pogr��onym w rozmowie doro-
słym, jest z ich strony skrajnie nierealistyczne. Wiadomo
bowiem, jeSli nie z lektury dotycz�cej rozwoju dziecka, to
z niezliczonych potocznych obserwacji, �e w ka�dym
miejscu i w ka�dym czasie, kiedy tylko ma ono nieco swo-
body, natychmiast podejmuje wszechstronne badanie naj-
bli�szego otoczenia, w tym równie� badanie fascynuj�ce-
go Swiata błotnistych kału�. Wybieraj�c si� wi�c z cztero-
czy pi�ciolatkiem na spacer do parku w okresie wiosen-
nych roztopów, nale�y oczekiwa�, �e tak właSnie b�dzie.
112
�e nasza pociecha b�dzie najpierw walczyła z nami, w ra-
mach codziennej wojny domowej o odrobin� autonomii
(b�dzie usiłowała iS� sama , nie zechce iS� za r�k� ,
pobiegnie nieco do przodu, zostanie troch� z tyłu itd.),
któr� wykorzysta natychmiast do bli�szego zapoznania si�
z najbli�sz� kału��. Nie oznacza to jednak, �e wlezie do
niej i utapla si� jak, nie przymierzaj�c, nosoro�ec. Dzieci,
którym rodzice okazuj� zaufanie w ich poznawaniu Swia-
ta i ludzi, z reguły zachowuj� si� m�drze i ostro�nie.
Nowe rzeczy i zjawiska poznaj� powoli, w wielu etapach
i próbach, a ka�de bardziej zdecydowane działanie staraj�
si� podejmowa� pod okiem i kontrol� dorosłych. Oczy-
wiScie, zdarzaj� si� im rozmaite potkni�cia i wpadki, po-
niewa� s� jeszcze niezdarne w ruchach, czasami zbyt nie-
cierpliwe i nie potrafi� przewidzie� wszystkich konse-
kwencji swojego zachowania. Do owych wpadek docho-
dzi zreszt� najcz�Sciej wtedy, kiedy poSpiesznie pragn�
wykorzysta� rzadkie chwile swobody, równoznaczne za-
zwyczaj z momentami nieuwagi rodziców, aby jak najwi�-
cej pozna� i doSwiadczy�. Spiesz�c si� badaj� otoczenie
zachłannie i nieostro�nie, co daje w efekcie stłuczon�
szklank� czy zachlapane błotem ubranie. Te dzieci, które
nie musz� si� spieszy�, bo wiedz�, �e matka czy ojciec
b�dzie im cierpliwie i na pewien dystans towarzyszył w
ich poczynaniach, przykre wpadki miewaj� rzadko.
Na ogół jednak stłuczenie szklanki, pobrudzenie ubra-
nia, wylanie mleka na stół lub inna wpadka utwierdza
rodziców w przeSwiadczeniu, �e ich Scisły nadzór nad
dzieckiem jest jak najbardziej słuszny. I bł�dne koło za-
myka si�. Mo�emy nadal podwa�a� kompetencje syna czy
córki, uskar�aj�c si� jednoczeSnie na to, jak s� oni ruchli-
wi i kłopotliwi oraz ile czasu i energii zabiera nam nie-
ustanne nad nimi czuwanie. A przecie� zamiast ostrzega�,
nadzorowa� i zakazywa�, mo�na np. pozwoli� dziecku
8 Moje dziecko...
113
wzi�� do r�ki no�yczki i b�d�c blisko niego, asekurowa�
je, czujnie koryguj�c na bie��co jego poczynania, tak aby
nie zrobiło z no�yczek nieodpowiedniego u�ytku. Ci ro-
dzice, którzy zdecyduj� si� na taki eksperyment, b�d�
zdumieni naturaln� ostro�noSci� i rozwag� swego trzylet-
niego, powiedzmy, potomka.
Na koniec wreszcie powrót do pytania: Dlaczego właS-
ciwie Marcin wlazł do kału�y?
I odpowiedx: Bo si� spieszył.
Rozdział ten powstał z inspiracji znakomit� ksi��k�
Johna Holta pt. Escape from Childhood ; Ballantine Bo-
oks, 1975.
114
Rozdzi ał V
CO CHWILA COR NOWEGO,
CZYLI O TYM, �E DZIECKO SZYBKO SI� NUDZI
Kolejny pokutuj�cy wSród rodziców przes�d wycho-
wawczy mówi, �e małe dziecko szybko si� wszystkim
nudzi, w zwi�zku z czym potrzebuje do swego rozwoju
urozmaicenia �ycia i stałej odmiany. Ten przes�d jest
prawdopodobnie oparty na codziennych obserwacjach,
które potwierdzaj� z jednej strony ogromn� ruchliwoS�
dzieci i ich stałe d��enie do zdobywania nowych doSwiad-
cze�, a z drugiej stosunkowo du�� zmiennoS� ich uwa-
gi, czyli niezdolnoS� do skoncentrowania si� przez dłu�-
szy czas na jednym przedmiocie czy zjawisku.
JednoczeSnie te same codzienne obserwacje pozwalaj�
si� nam przekona�, �e faktycznie bardzo ruchliwe i nie-
spo�yte w swej poznawczej aktywnoSci dzieci niech�tnie
traktuj� ka�d� wymagan� od nich zmian� zachowania i
protestuj� przeciwko wprowadzaniu w ich �ycie nowych,
nawet korzystnych dla nich elementów. Na przykład jeden
z moich małych znajomych przez dłu�szy czas nie chciał
zaakceptowa� przydzielonego mu przez rodziców nowe-
go, wi�kszego k�cika do zabawy i uparcie (i najlepiej)
bawił si� w dotychczasowym, ciasnym miejscu. Albo baj-
ki. Dzieci, jak wiadomo, bardzo lubi� ich słucha�, a naj-
115
ch�tniej słuchaj� w niesko�czonoS� tych samych historii,
które znaj� ju� w ko�cu na pami�� i jeszcze protestuj�
przeciwko jakimkolwiek zmianom w fabule. Powszechnie
te� wiadomo, �e w nowym miejscu dzieci trudniej zasy-
piaj� i gorzej Spi�, reaguj� rozdra�nieniem i rozregulo-
waniem na zmian� rozkładu dnia, a spoSród zabawek
wybieraj� zazwyczaj kilka (i to niekoniecznie tych, na-
szym zdaniem, najciekawszych), którymi bawi� si� na
okr�gło . Przywi�zuj� si� tak�e do niektórych ubra�, do [ Pobierz całość w formacie PDF ]

Pokrewne